Η νέα αρχή στο σχολείο και το άγχος του αποχωρισμού

Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc

Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

Όπως πάντα, όσο κι αν ίσως θα θέλαμε να καθυστερήσει, ο Σεπτέμβριος έφτασε πάλι – και μαζί του έφερε για αρκετούς γονείς και παιδιά το «άγχος του αποχωρισμού». Αχ αυτό το άγχος του αποχωρισμού! Τόνοι μελάνης και ποταμοί δακρύων έχουν χυθεί εξαιτίας του! Πόσο δύσκολο είναι για το παιδάκι που πρώτη φορά πάει παιδικό σταθμό ή  νηπιαγωγείο να αποχωριστεί τους δικούς του! Αλλά και πόσο δύσκολη είναι κάθε επόμενη «πρώτη φορά», κάθε φορά που το παιδί αποχωρίζεται κάτι γνωστό και προχωρεί προς κάτι άγνωστο! Όταν αρχίζει το δημοτικό/γυμνάσιο/ λύκειο, όταν αλλάζει σχολείο, όταν αλλάζει γειτονιά…Γενικά, οποιαδήποτε αλλαγή είναι δύσκολη για το παιδί –και για το γονιό βέβαια- και σε κάθε αλλαγή ενυπάρχει το άγχος του αποχωρισμού από το γνωστό και η αγωνία για την προσαρμογή στο καινούριο.

            Έτσι, αγαπητοί γονείς, θα πρότεινα να θεωρήσετε τη φάση που το παιδάκι σας πρωτοπηγαίνει στον παιδικό σταθμό, σαν μια μόνο από μια μεγάλη σειρά μεταβατικών φάσεων όπου όλοι σας θα μεταβαίνετε από μια κατάσταση σε μια άλλη. Και να βάλετε τα δυνατά σας για να το βοηθήσετε να βιώσει με θετικό και λειτουργικό τρόπο τη μετάβαση αυτή.

Ασφαλής δεσμός παιδιού-γονιού:η μαγική συνταγή

Βάση για να μπορεί το παιδί μας να προχωρήσει στη ζωή του, να εξερευνήσει νέους χώρους, να δοκιμάσει νέους ρόλους, να πειραματιστεί, να εξελιχθεί είναι ο δεσμός που έχει μαζί μας. Ο δεσμός με τη μητέρα και με τον πατέρα –ή τουλάχιστον με έναν από τους δύο- είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η προσωπικότητα του παιδιού.

            Όταν ο δεσμός είναι ασφαλής, το παιδί νιώθει ότι μπορεί να αποχωριστεί το γονιό και να δοκιμάσει καινούρια πράγματα με τη σιγουριά πως μετά θα επιστρέψει στην αγκαλιά και την ασφάλεια του γονιού. Όταν ο γονιός δεν μεταδίδει στο παιδί τη σιγουριά πως μπορεί να το στηρίξει και να το φροντίσει σωστά, τότε το παιδί δεν νιώθει την ασφάλεια που προσφέρει μια γερή βάση – και επομένως, δυσκολεύεται πολύ περισσότερο να κάνει βήματα και να προχωρήσει στη ζωή του.

            Η σχέση που έχετε με το παιδί σας, επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντική για την εξέλιξή του. Αν καταφέρετε να κάνετε το παιδί να νιώσει ασφάλεια και αποδοχή μέσα στη σχέση σας, θα είναι ευκολότερες όλες οι αλλαγές, οι μεταβάσεις και οι νέες αρχές στη ζωή του.

            Αν θέλετε να έχετε ασφαλή δεσμό με το παιδί σας προσπαθήστε:

• –          Να δείχνετε στο παιδί ότι πατάτε στα πόδια σας και ότι μπορείτε με ψυχραιμία να βρείτε λύσεις στα προβλήματα της καθημερινής ζωής (αν είστε μόνιμα αγχωμένοι ή ταραγμένοι, προφανώς δεν εμπνέετε καμία ασφάλεια).
• –          Να δείχνετε στο παιδί ότι το αποδέχεστε και είστε εκεί για εκείνο (ακόμα και όταν λειτουργεί με τρόπους που δεν σας αρέσουν).
• –          Να είστε συνεπείς απέναντι στο παιδί (πχ. να κάνετε αυτό που λέτε ότι θα κάνετε).
• –          Να βάζετε σταθερά όρια (το παιδί να ξέρει τι επιτρέπεται και τι όχι, και να νιώθει πως υπάρχει ένα πλαίσιο που το προστατεύει.
• –          Να έχετε θετική στάση ως προς τη ζωή γενικά. Να δείχνετε στο παιδί πως οι δυσκολίες μας ωριμάζουν και πως κάποια στιγμή, συνηθίζουμε το «καινούριο» και όλα μας φαίνονται καλύτερα.

Ιδέες που κάνουν ευκολότερη τη μετάβαση στο σχολείο

Πέρα από τον ασφαλή δεσμό που πρέπει να δουλέψετε με το παιδί σας, υπάρχουν και συγκεκριμένα πράγματα που θα το βοηθήσουν να προσαρμοστεί ευκολότερα στο νέο περιβάλλον. Κάποιες ιδέες που βοηθούν είναι οι παρακάτω:

• –          Παίξτε το «σχολείο» εναλλάσσοντας ρόλους ώστε να εξοικειωθεί.
• –          Πηγαίνετε από πριν μαζί στο νέο σχολείο και γνωρίστε δασκάλους ή/και συμμαθητές.
• –          Εξηγήστε στο παιδί ποιο θα είναι το πρόγραμμα και τι θα κάνει εκεί.
• –          Βρείτε λύσεις μαζί με το παιδί για πιθανές δυσκολίες (πχ. αν θέλει να πάει τουαλέτα, αν πεινάσει, αν κανείς δεν του μιλάει, κλπ).
• –          Εξηγήστε τι θα κάνετε εσείς όσες ώρες εκείνο λείπει.
• –          Εκφράστε τα συναισθήματά σας αλλά με θετικό τρόπο: «θα μου λείψεις – αλλά θα χαίρομαι γιατί θα ξέρω ότι κάνεις κάτι καλό για σένα»
• –          Αποδεχθείτε τα αρνητικά του συναισθήματα ως κάτι φυσικό και ενθαρρύνετέ το: «είναι φυσικό να νιώθεις άσχημα τώρα γιατί είναι η αρχή. Σιγά-σιγά, θα συνηθίσεις και θα νιώθεις καλύτερα».
• –          Εξηγήστε του πως μπορεί μεγαλώνοντας να χάνει κάποια πράγματα αλλά κερδίζει άλλα. Ψάξτε μαζί να βρείτε τι θετικό υπάρχει στο γεγονός ότι μεγαλώνει και πηγαίνει σχολείο.

Σταθερότητα και θετική στάση

Ωστόσο, δύο λέξεις-κλειδιά που πρέπει να έχετε συνέχεια στο μυαλό σας είναι σταθερότητα και θετική στάση.

Σταθερότητα σημαίνει ότι είμαστε συνεπείς σε αυτό που λέμε και δεν αμφισβητούμε διαρκώς τον εαυτό μας. Αν δεν είστε καθόλου σίγουροι τι πρέπει να κάνετε, μην το δείξετε αυτό στο παιδί σας. Μπορείτε να αμφισβητήσετε τον εαυτό σας, τους εκπαιδευτικούς, τους ψυχολόγους και όποιον άλλο θέλετε πριν πάρετε την απόφαση να στείλετε το παιδί στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο. Από τη στιγμή που πήρατε την απόφαση, πρέπει να την υποστηρίζετε. Το παιδί βιώνει τεράστια αγωνία μπροστά σε ένα γονιό που δεν ξέρει τι θέλει και τι πρέπει να κάνει. Αν το παιδί νιώσει ότι γίνεστε χάλια επειδή εκείνο κλαίει, τότε νομίζει ότι τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα (αφού και εσείς που είστε μεγάλοι γίνεστε χάλια) – και θα υποφέρει ακόμα περισσότερο. Μείνετε σταθεροί σε αυτό που πρέπει να γίνει με ηρεμία και ψυχραιμία.

Θετική στάση σημαίνει ότι βλέπουμε το καλό μέσα στο δύσκολο και βοηθάμε το παιδί μας να το δει κι εκείνο. Το ιδανικό θετικό μήνυμα προς ένα παιδί θα ήταν: «Παιδί μου, ξέρω ότι δυσκολεύεσαι τώρα. Η αλήθεια είναι ότι και  για μένα είναι λίγο δύσκολο που θα λείπεις. Όλοι δυσκολευόμαστε με τις αλλαγές. Αλλά όλο αυτό είναι για καλό γιατί έτσι γινόμαστε πιο δυνατοί και μαθαίνουμε πολλά πράγματα. Όταν περάσουν οι πρώτες μέρες, θα συνηθίσουμε και οι δυό μας την καινούρια κατάσταση και τότε θα είναι ωραία. Εγώ θα έχω το χρόνο να κάνω τη γυμναστική που πάντα ήθελα κι εσύ θα κάνεις καινούριους φίλους και θα μάθεις πολλά πράγματα. Και το μεσημέρι θα είμαστε μαζί και θα μπορούμε να μοιραστούμε όλα αυτά τα ωραία που ζήσαμε το πρωί.»