Οι βαθμοί και η σημασία τους

Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc

Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

«Τι βαθμό πήρες;» η μόνιμη ερώτηση στα χείλια των περισσότερων γονιών μόλις βλέπουν το παιδί τους μετά το σχολείο. Οι βαθμοί φαίνεται πως είναι εξαιρετικά σημαντικοί για τους γονείς σήμερα. Μάλιστα έχω ακούσει γονείς να αντιμετωπίζουν τους βαθμούς σαν μια υποχρέωση των παιδιών τους, ανάλογη με την υποχρέωση που έχουν εκείνοι να τα συντηρούν. «Εγώ φέρνω λεφτά στο σπίτι κι εσύ οφείλεις να παίρνεις καλούς βαθμούς», φαίνεται πως είναι το σκεπτικό πολλιών γονιών.

            Βέβαια, η πρόοδος στο σχολείο και ένα πτυχίο ανώτατης σχολής ανέκαθεν εθεωρούντο –και μέχρι κάποια στιγμή πραγματικά ήταν- μέσα κοινωνικής ανόδου. Για δεκαετίες οι γονείς έκαναν αιματηρές οικονομίες για να μπορέσουν να σπουδάσουν τα παιδιά τους με την πεποίθηση πως αυτό θα τα βοηθούσε να «αποκατασταθούν» στη ζωή τους. Απομεινάρι της νοοτροπίας αυτής είναι και η εμμονή που έχουν πολλοί σύγχρονοι γονείς με τους βαθμούς.

            Και μιλάμε για πραγματική εμμονή. Οι περισσότεροι γονείς είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν πολλά χρήματα, να αφιερώσουν πολύ χρόνο και να βιώσουν πολλούς καυγάδες προκειμενου τα παιδιά τους να παίρνουν καλούς βαθμούς στο σχολείο. Απειλές, τιμωρίες, φωνές, βρισιές, συναισθηματικοί εκβιασμοί δίνουν και παίρνουν σε πολλά σπίτια στο κυνήγι του καλού βαθμού.

            Τόσο μεγάλη είναι η ενασχόληση πολλών γονιών με τους βαθμούς, που ένα από τα πιο συνηθισμένα παράπονα των παιδιών είναι ότι οι γονείς τους ενδιαφέρονται μόνο για τους βαθμούς που παίρνουν. «Το μόνο που τους νοιάζει είναι τι βαθμό θα πάρω,» μου έλεγε πρόσφατα μια κοπελίτσα 13 χρονών. «Δεν δίνουν δεκάρα πώς είμαι, αν κουράζομαι, αν στενοχωριέμαι…τίποτα.»

            Για τον γονιό φαίνεται πως ο καλός βαθμός σημαίνει πολλά: πως εκείνος τα καταφέρνει καλά ως γονιός, πως το παιδί του είναι επιτυχημένο ως παιδί, πως θα μπορέσει να σπουδάσει και να προχωρήσει καλά στη ζωή του.

            ‘Ομως, τι πραγματικά δείχνουν για το παιδί μας οι βαθμοί; Ας ξεκινήσουμε πρώτα με αυτό που δεν δείχνουν οι καλοί βαθμοί.

Οι καλοί βαθμοί δεν δείχνουν:

  • ότι το παιδί είναι έξυπνο. Υπάρχουν μέτριας νοημοσύνης παιδιά που παίρνουν καλούς βαθμούς επειδή προσπαθούν πολύ και υψηλής νοημοσύνης παιδιά που παίρνουν κακούς.
  • ότι το παιδί προσπαθεί πολύ. Υπάρχουν παιδιά που παίρνουν εύκολα καλούς βαθμούς και άλλα που ενώ πραγματικά προσπαθούν, δεν καταφέρνουν να τους πάρουν.
  • ότι το παιδί έχει καλό χαρακτήρα. Υπάρχουν άριστοι μαθητές με πολύ προβληματικό χαρακτήρα και το αντίστροφο.
  • ότι το παιδί θα γίνει επιτυχημένο στο μέλλον. Αντίθετα, συχνά κακοί μαθητές γίνονται επιτυχημένοι επαγγελματίες και το αντίστροφο.

Στην πραγματικότητα, οι καλοί βαθμοί δείχνουν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

  • Ότι το παιδί διαβάζει πολύ.
  • ‘Οτι το παιδί συγκεντρώνεται κι έτσι το διάβασμά του αποδίδει.
  • Ότι το παιδί έχει καλή μνήμη
  • Ότι το παιδί έχει καταφέρει να κερδίσει την συμπάθεια των καθηγητών

Ας εξετάσουμε όμως τώρα τις αρνητικές και τις θετικές επιδράσεις που έχουν οι καλοί βαθμοί στο παιδί.

Τι κακό κάνουν οι καλοί βαθμοί στο παιδί;

  • Του δημιουργούν άγχος: ένας καλός μαθητής αγχώνεται διαρκώς για να διατηρήσει ή να βελτιώσει κι άλλο τους βαθμούς του.
  • Του στερούν κάποια ανεμελιά: αντί να παίζει ή να χαζεύει, πρέπει να ασχολείται με τα μαθήματά του.
  • Ενίοτε, το απομονώνουν από συμμαθητές που το θεωρούν «φυτό».

Από την άλλη μεριά, τι καλό προσφέρουν οι καλοί βαθμοί στο παιδί; Του προσφέρουν:

  • μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Νιώθει πως ως μαθητής τα καταφέρνει καλά και αυτό βοηθάει την αυτοεικόνα και την αυτοπεποίθησή του.
  • Περισσότερες γνώσεις. Μαθαίνει περισσότερα πράγματα και αυτό διευρύνει την αντίληψή του για τον κόσμο.
  • Περισσότερες δυνατότητες ως προς τις σπουδές: έχει τη δυνατότητα να επιλέξει να σπουδάσει και να επιλέξει τη σχολή που θέλει.

            Αν αναλύσουμε έτσι τους βαθμούς και τι σημαίνουν για τη ζωή του παιδιού, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ασφαλώς παίζουν σημαντικό ρόλο αλλά ίσως όχι αυτόν που εμείς νομίζουμε. Το άριστα δε σημαίνει πως εμείς είμαστε εκπληκτικοί γονείς και το παιδί μας το τέλειο παιδί – ακριβώς όπως ο κακός βαθμός δε σημαίνει ότι είμαστε αισχροί γονείς και το παιδί μας ένα κακό παιδί.

            Ασφαλώς, αξίζει τον κόπο ένας γονιός να ωθεί το παιδί του να παίρνει καλούς βαθμούς επειδή αυτοί δείχνουν ότι αποκτά πνευματικά εφόδια και του ανοίγουν περισσότερες επιλογές για το μέλλον του. ‘Ομως δεν αξίζει τον κόπο ο γονιός να έχει τέτοια εμμονή με τους βαθμούς ώστε να καταστρέφεται η σχέση γονιών και παιδιών, η οικογένειακή ζωή και η υγεία όλων.

            Ως γονείς, λοιπόν, ίσως θα έπρεπε να επιδιώκουμε να εμπνεύσουμε τα παιδιά μας να είναι καλοί μαθητές και όχι να τους το επιβάλλουμε με φωνές, τιμωρίες ή συναισθηματικούς εκβιασμούς. Οι καυγάδες και οι απειλές καταστρέφουν τη ζωή όλων μας και ταυτόχρονα κάνουν το παιδί να μισήσει το διάβασμα. ‘Ισως με την διαρκή πίεση πετύχουμε να αναγκάσουμε το παιδί μας να παίρνει καλούς βαθμούς (πιθανώς από φόβο), αλλά κατά βάθος θα έχουμε καταστρέψει τη σχέση μας μαζί του και θα του έχουμε προξενήσει μίσος για τα βιβλία και τη γνώση. Η πίεση μπορεί να αναγκάσει ένα μαθητή να πάρει άριστα αλλά δεν μπορεί να τον αναγκάσει να αγαπάει το διάβασμα. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά άριστοι μαθητές διαβάζουν ελάχιστα εξωσχολικά βιβλία και καίνε με μεγάλη ευχαρίστηση τα σχολικά βιβλία στο τέλος της χρονιάς.

            Πιο σημαντικό για το μέλλον του παιδιού από το άριστα είναι να μάθει να προσπαθεί, να έχει φιλομάθεια και να θέλει να προοδεύει. Και αυτό δεν το πετυχαίνουμε με τις φωνές αλλά με τη δημιουργία κινήτρου. Αντί να απειλούμε, να εκπαιδεύουμε. Αντί να απορρίπτουμε να ενθαρρύνουμε. Αντί να καταπιέζουμε, να εμπνέουμε. Αν θέλετε να εξασφαλίσετε ένα καλό μέλλον για το παιδί σας, ξεχάστε για λίγο τους βαθμούς και δοκιμάστε τα παρακάτω:

  • Καλλιεργήστε τη φιλομάθεια (είναι ωραίο να μαθαίνεις καινούρια πράγματα. Η γνώση είναι δύναμη).
  • Εξηγήστε την αξία της παιδείας (το σχολείο και το Πανεπιστήμιο σε εκπαιδεύουν για να μπορείς να φτιάξεις μια πιο ενδιαφέρουσα και ολοκληρωμένη ζωή).
  • Διακρίνετε την προσπάθεια από το αποτέλεσμα (μετράει η προσπάθεια ακόμα κι αν ο βαθμός είναι κακός).
  • Διδάξτε του να αξιοποιεί την αποτυχία (γίνεσαι πιο δυνατός, μαθαίνεις από τα λάθη σου).
  • Ενθαρρύνετε (όταν δυσκολεύεται, δώστε του κουράγιο).
  • Επιβραβεύστε (όταν πηγαίνει καλά, πείτε μπράβο).

Μπορεί επίσης να σας αρέσει...