Η καλή σχέση με τους εφήβους και πώς μπορεί να χτιστεί: Tα μεγάλα ΟΧΙ και τα μεγάλα ΝΑΙ! …… Καθημερινή 30/03/25

Το ξέρω – είναι πραγματικά δύσκολο να είσαι γονιός – και ακόμα πιο δύσκολο να
είσαι γονιός εφήβου. Ποτέ δεν ξέρεις πώς να λειτουργήσεις, είσαι γεμάτος αμφιβολίες
και ανασφάλειες. Στενοχωριέσαι που δεν μπορείς πια να πάρεις αγκαλίτσα το παιδί
σου, νιώθεις απόρριψη όταν ο έφηβός σου δεν θέλει να κυκλοφορεί έξω μαζί σου,
ανησυχείς που βλέπεις να κάνει πράγματα που σου φαίνονται επικίνδυνα, θυμώνεις
που σε αμφισβητεί και που δεν κάνει αυτό που του ζητάς να κάνει, αγχώνεσαι γιατί
δεν ξέρεις πώς να αντιδράσεις στις νέες απαιτήσεις του/της.
Από την άλλη μεριά, είναι επίσης δύσκολο να είσαι έφηβος. Οι έφηβοι
βιώνουν τεράστιες αλλαγές ψυχολογικές και σωματικές, και ζουν σε ένα πολύπλοκο
κοινωνικό περιβάλλον με σχέσεις διαρκώς μεταβαλλόμενες. Υπάρχουν παντού
προκλήσεις, συγκρίσεις, απαιτήσεις, πειρασμοί – και οι έφηβοι καλούνται να
ισορροπήσουν μέσα στην πολυπλοκότητα αυτή ενώ δεν έχουν ακόμα ωριμάσει και
βρει τις εσωτερικές τους ισορροπίες.
Όλα αυτά προφανώς εξηγούν γιατί και η σχέση ανάμεσα σε εμάς τους γονείς
και στους εφήβους μας είναι τόσο πολύπλοκη. Γιατί τόσο συχνά στα σπίτια με
εφήβους ακούγονται γκρίνιες, φωνές, απειλές. Γιατί τόσο συχνά οι γονείς και οι
έφηβοι λειτουργούν σαν να βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα, σαν να είναι εχθροί.
Κατηγορούν ο ένας τον άλλο, λένε ψέματα ο ένας στον άλλο, βρίζουν ο ένας τον
άλλο, απορρίπτουν ο ένας τον άλλο.
Η κατάσταση αυτή, παρότι αρκετά συνηθισμένη, παραμένει πολύ δυσάρεστη
για όλους και δυνητικά επικίνδυνη για τους εφήβους. Αν οι γονείς τους διαρκώς τους
επικρίνουν, τους μειώνουν, τους απορρίπτουν, οι έφηβοι σχηματίζουν μια πολύ
αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Νιώθουν πως δεν αξίζουν αφού ούτε καν οι
γονείς τους δεν τους αγαπούν, νιώθουν μόνοι, και μερικές φορές νιώθουν
απελπισμένοι. Και η απελπισία είναι πολύ επικίνδυνη στην ηλικία αυτή καθώς μπορεί
να οδηγήσει σε παρορμητικές και βλαβερές συμπεριφορές.
Ας είμαστε ρεαλιστές – έχουμε πετύχει τίποτα με τη διαρκή γκρίνια και τις
παρατηρήσεις μας; Όταν λέμε «ένα εκατομμύριο φορές» κάτι και όμως δεν γίνεται,
τότε ίσως δεν έχει πια νόημα να το λέμε. Πόσες φορές θα σχολιάσουμε ότι ο γιός ή η
κόρη μας είναι κολλημένοι στο κινητό, δεν διαβάζουν, δεν τακτοποιούν τα πράγματά
τους, κλπ. κλπ. Τα έχουμε πει, τα έχουμε ξαναπεί, και το μόνο που έχουμε πετύχει
είναι να τους απομακρύνουμε από εμάς.
«Ανοίγει την πόρτα και τρέχω να κλειστώ στο δωμάτιό μου για να τον
αποφύγω», μου είπε κάποτε ένας έφηβος για τον πατέρα του. «Είναι μόνο κριτική και
αποδοκιμασία. Δεν τον αντέχω!».
Συχνά ως γονείς κολλάμε στο δέντρο και δεν βλέπουμε το δάσος: κολλάμε
στην κάθε συμπεριφορά του εφήβου που δεν μας αρέσει και καταστρέφουμε έτσι τη
σχέση μας μαζί του/της βλάπτοντας εντέλει την ανάπτυξη και εξέλιξή του/της. Ας
δούμε κάποιες συμπεριφορές που πολλοί γονείς υιοθετούν και οι οποίες πραγματικά
βλάπτουν τους εφήβους. Συμπεριφορές που θα πρέπει να τις αποφεύγουμε γιατί
είναι αρνητικές.
Τα ΟΧΙ:
 ΟΧΙ σε γκρίνια, μιζέρια, κακή διάθεση: κάνουν τους εφήβους να νιώθουν
πως η ζωή είναι μια σκέτη δυστυχία. Αυτό οδηγεί σε κατάθλιψη.
 ΟΧΙ σε πολύ αρνητικές τοποθετήσεις για τους άλλους ανθρώπους, τους
θεσμούς, τις αξίες: κάνουν τους εφήβους να νιώθουν πως κανείς και τίποτα
δεν αξίζει, πως δεν μπορούν να εμπιστεύονται κανέναν και να ελπίζουν σε
τίποτα. Αυτό οδηγεί σε απόγνωση.

 ΟΧΙ σε παρατηρήσεις, κριτική, αποδοκιμασία: κάνουν τους εφήβους να
νιώθουν άσχημα για τον εαυτό τους και να θυμώνουν μαζί μας. Αυτό
καταστρέφει τόσο την αυτοεκτίμησή τους όσο και τη σχέση μας.
 ΟΧΙ σε υποδείξεις, συμβουλές, κηρύγματα: κουράζουν τους εφήβους και
τους κάνουν να μην δίνουν καμία προσοχή σε ό,τι λέμε. Οι έφηβοι θέλουν να
νιώθουν ότι μόνοι τους επιλέγουν τι θα κάνουν (ακόμα κι αν τελικά κάνουν
αυτό που εμείς λέμε) και όχι ότι υπακούν σε αυτό που τους λένε οι γονείς τους
σαν να είναι μικρά, άβουλα παιδάκια. Αυτό είναι αναποτελεσματικό και τους
απομακρύνει.

Αν ως γονείς αποφεύγουμε αυτά τα ΟΧΙ, δημιουργούμε ένα γόνιμο έδαφος για να
βλαστήσει μια καλή σχέση με το παιδί μας. Και η εμπειρία μου με τόσες οικογένειες
όλα αυτά τα χρόνια μου έχει δείξει πως το βασικό εργαλείο που έχουμε ως γονείς για
να προστατεύσουμε και να καθοδηγήσουμε τους εφήβους μας είναι η σχέση μας μαζί
τους. Μόνο αν έχουμε καλή σχέση με τους εφήβους μας θα μας εμπιστεύονται. Και
μόνο αν μας εμπιστεύονται θα έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε τι τους δυσκολεύει
και να τους βοηθήσουμε, να τους στηρίξουμε, να είμαστε κοντά τους.
Προτείνω λοιπόν να δώσουμε προτεραιότητα στη σχέση μας με τους εφήβους
μας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι κάποιες φορές θα αφήσουμε κάποια πράγματα
«να πέσουν κάτω». Προφανώς δεν εννοώ με αυτό να «τους κάνουμε τα χατήρια»,
ούτε να δεχόμαστε μια κακή δική τους συμπεριφορά. Ασφαλώς θα τους πούμε «όχι»
σε πράγματα που θεωρούμε βλαβερά ή επικίνδυνα, ασφαλώς θα τους σταματήσουμε
αν μας φέρονται με άσχημο τρόπο.
Όμως νομίζω πως θα έπρεπε να τους φερόμαστε με σεβασμό και καλή
διάθεση. Να νιώθουν ότι χαιρόμαστε όταν είμαστε μαζί τους, ότι εστιάζουμε στα
θετικά τους στοιχεία, ότι υπολογίζουμε την άποψή τους. Ότι μπορούν να συζητήσουν
μαζί μας, ότι μπορούμε να τους ακούσουμε και να τους καταλάβουμε. Ότι είμαστε
εκεί για εκείνους.
Ας δούμε τι θα έπρεπε να προσφέρουμε στους εφήβους μας για να έχουμε
μια καλή σχέση μαζί τους.
Τα ΝΑΙ:
 ΝΑΙ στο σεβασμό και στην ευγένεια. Μόνο αν τους φερόμαστε με καλό
τρόπο, θα νιώσουν καλύτερα μαζί μας αλλά και θα ακολουθήσουν το
παράδειγμά μας.
 ΝΑΙ στην ενθάρρυνση να προσπαθούν και να μαθαίνουν από τα λάθη τους.
 ΝΑΙ στην έμφαση στο θετικό (και όχι σε ό,τι κάνουν αρνητικό). Χρειάζονται
να νιώσουν ότι τους βλέπουμε θετικά, εκτιμάμε τα καλά τους στοιχεία και τις
προσπάθειές τους, ώστε να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση και να είναι ανοιχτοί
απέναντί μας.
 ΝΑΙ στις συζητήσεις μαζί τους κατά τις οποίες μπορούμε να διαφωνούμε
αλλά το κάνουμε πολιτισμένα, με επιχειρήματα.
 ΝΑΙ στην προσπάθεια να βρίσκουμε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις στα
καθημερινά ζητήματα.
Ουφ, όλα αυτά ακούγονται σαν υπερβολικά πολλή δουλειά, σωστά; Χρειάζεται
πολλή προσπάθεια για να αποφύγουμε τα ΟΧΙ και ακόμα περισσότερη για να
εφαρμόσουμε τα ΝΑΙ. Ωστόσο, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Πραγματικά οι έφηβοι
σήμερα βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση. Πραγματικά μας χρειάζονται. Και
πραγματικά πρέπει να βάλουμε τα δυνατά μας για να βελτιώσουμε τη σχέση μας μαζί
τους.
Το καλό είναι ότι αν κάνουμε την προσπάθεια αυτή, γρήγορα θα δούμε
αποτελέσματα. Αν προσπαθήσουμε να κόψουμε την γκρίνια και να φερόμαστε πιο

θετικά στους εφήβους μας, θα διαπιστώσουμε ότι οι έφηβοι μας θα ανταποκριθούν.
Και τότε όλη η ατμόσφαιρα μέσα στο σπίτι θα είναι καλύτερη, όλοι θα νιώθουμε πιο
κοντά, πιο χαλαροί, πιο χαρούμενοι. Άλλωστε, η οικογένεια αυτό δεν θα έπρεπε να
προσφέρει; Ασφάλεια, αγάπη και χαρά για όλους!

Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc
Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος
Συγγραφέας του βιβλίου:

«Εφηβεία: Η μεγάλη έκρηξη και πώς θα επιβιώσετε ως γονείς!»